Het stuit wellicht tegen de ‘borst’ van de geëmancipeerde vrouw, maar het lijkt erop dat het een gezondheidsvoordeel heeft om jong te baren, veel te baren en veel borstvoeding te geven.

De meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen

Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. 1 op de 8,3 vrouwen wordt getroffen door borstkanker voor het 85e levensjaar. Dit cijfer stemt nu al niet vrolijk en de verwachting is dat dit verder gaat stijgen in de toekomst.

Is er een mogelijkheid om dit stijgende probleem te lijf gaan?

Het antwoord hierop is “JA!”. Matti Rookus, epidemioloog en onderzoeker bij het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis, zoekt al jaren naar de oorzaken van borstkanker. “De grootste veroorzaker van de stijging van het aantal borstkankergevallen in de laatste 100 jaar is de stagnering van de voortplanting”, zegt Matti Rookus. “We zijn minder vaak zwanger en geven minder borstvoeding in deze welvarende, westerse wereld waarin vrouwen hoger zijn opgeleid.”

We zien kinderen niet meer als verzekering voor de oudedag. Sterker nog, we zien kinderen steeds vaker als gedoe of we willen onze kinderen niet meer aan de toekomst van onze vervuilde planeet toevertrouwen. Kinderen krijgen is een optie geworden en hier heeft de pil een grote rol in gespeeld. “Als we maar een beetje terug in de tijd gaan, zie je het al. Vergelijk jouw situatie of gezin maar met de gezinnen waarin je grootouders opgroeiden. Dat waren veelal veel grotere gezinnen. Bij het stichten van grote gezinnen met een start op jonge leeftijd en ieder kind langdurig borstvoeding gevend, neemt de kans op borstkanker aanzienlijk af. Het viel vroeger al op dat borstkanker veel bij nonnen voorkwam, vrouwen zonder kinderen”, aldus Matti Rookus.

Er zijn twee trends zichtbaar in de westerse samenleving

Steeds meer mensen kiezen bewust voor een kindervrij leven (1) en we gaan steeds later het moederschap aan (2). We hebben er als vrouw zelfs opties bijgekregen om het ouderschap nog langer uit te stellen, zoals ivf en het invriezen van eicellen. Westerse vrouwen kiezen voor vrijheid en blijven vaker kindervrij. Zij prefereren een hogere opleiding en carrière of stellen kinderen uit om een andere reden (bijvoorbeeld omdat ze single zijn). Dit kan uiteindelijk weer leiden tot kinderloosheid.

Borsten zijn bijzondere organen in het vrouwelijk lichaam

“De borsten zijn bijzondere organen als je kijkt naar het vrouwelijke lichaam. Bij de geboorte is alles aanwezig, behalve de borsten. Deze beginnen zich pas in de puberteit te ontwikkelen door verhoogde celdelingen. Minder goede leefgewoonten en omgevingsfactoren tijdens de puberteit kunnen invloed uitoefenen op de borstontwikkeling (en het borstkankerrisico vergroten). Veel invloed van buiten dus. Aan het eind van de puberteit zijn de borsten weliswaar op het oog volwassen maar aan de binnenkant is het nog niet zover. Van binnen ontwikkelen de borsten zich pas volledig uit tijdens de eerste zwangerschap en de daaropvolgende periode van borstvoeding. Dan ontstaat het wijd vertakte netwerk van melkkliertjes en melkbuisjes, die bij de tepel uitmonden. Deze ‘gedifferentieerde’ cellen zijn minder gevoelig voor de invloeden van buitenaf, dan de borstcellen voor de eerste zwangerschap waren. Daarom is het risico op borstkanker lager naarmate vrouwen eerder aan kinderen beginnen,” vertelt Matti Rookus.

Minder kinderen en minder borstvoeding

In meer primitieve omstandigheden hadden vrouwen meer kinderen en gaven ze langer borstvoeding. Soms kregen vrouwen wel zeven kinderen en twee jaar borstvoeding geven was toen niet ongewoon. Als we dit doortrekken naar het nu, waarin we gemiddeld 1,7 kinderen krijgen, dan is er automatisch ook een significante afname zichtbaar van het geven van borstvoeding. Omdat we dus minder kinderen krijgen geven we minder borstvoeding en daarnaast geven we deze borstvoeding ook nog eens korter dan vroeger. Volgens Matti Rookus heeft dat een verhoging van het risico op borstkanker tot gevolg.

Waarom krijg je betere bescherming tegen borstkanker door vroege zwangerschap(pen)?

Het risico op borstkanker is over het algemeen lager onder vrouwen met kinderen dan onder vrouwen zonder kinderen. Onder vrouwen met kinderen is het risico lager als ze hun eerste kind op jonge leeftijd krijgen. Ergens kruisen die twee risicotrends elkaar. Voor vrouwen die hun eerste kind krijgen als ze zo rond de 32 jaar zijn, is het risico om later borstkanker te krijgen vergelijkbaar met vrouwen zonder kinderen. Krijgen ze hun eerste kind eerder, dan is hun risico lager. Krijgen ze hun eerste kind later dan is hun risico hoger dan bij vrouwen zonder kinderen. In Nederland is de gemiddelde leeftijd bij de geboorte van het eerste kind 29 jaar, niet gek ver van de 32 jaar. Daarom valt het verschil in borstkankerrisico tussen vrouwen met en zonder kinderen nu minder op dan bij de nonnen in de middeleeuwen.

“We zijn in de afgelopen decennia dit verschil van een zwangerschap voor en na het 32e jaar beter gaan begrijpen,” aldus Matti Rookus. “Het risico op het krijgen van borstkanker is direct na de zwangerschap namelijk eerst iets verhoogd. Pas later zet de bescherming in. Bij een eerste zwangerschap voor je 25e bijvoorbeeld, duurt het iets verhoogde risico op borstkanker ongeveer 10 jaar. Daarna ondervindt de vrouw het beschermende effect door die vroege zwangerschap. Daarentegen duurt het bij iemand die op haar 30e haar eerste kind krijgt, een kleine 30 jaar voordat het beschermende effect zichtbaar wordt.

Kortom, bij een latere eerste zwangerschap is de tijdelijke risicoverhoging na de zwangerschap iets hoger en duurt het flink langer voordat de verlaging van het borstkankerrisico inzet.“

Andere risicofactoren

Naast leeftijd bij geboorte van het eerste kind, het aantal kinderen en de duur van de borstvoeding, spelen ook ander risicofactoren bij borstkanker een rol:

• Genetische factoren: vrouwen met veel borstkanker in de familie kunnen zelf ook een verhoogd risico hebben.
• Borstdensiteit: vrouwen met een hoge borstdensiteit, oftewel dicht borstklierweefsel, hebben een verhoogde kans op borstkanker.
• Menstruatie: hoe eerder de vrouw begint te menstrueren, hoe hoger het risico. Door onze welvarende gezonde levensstijl is de leeftijd van het begin van menstrueren verschoven van 16-17 jaar, naar om en nabij de 12 jaar.
• Late overgang: vrouwen die na hun 55e jaar in de overgang komen, hebben meer kans op borstkanker dan vrouwen bij wie de menopauze vóór het 45e levensjaar jaar begint.
• Lengte: Nederlandse vrouwen zijn (samen met Noorse vrouwen) de langste ter wereld. Ook dit heeft met welvaart te maken en hoe langer men is, hoe hoger het risico is.
• Alcoholgebruik: hoe meer glazen alcohol per dag, hoe hoger het risico is.
• Gewichtstoename op volwassen leeftijd
• Overgewicht hebben tijdens en na de overgang
• Te weinig lichaamsbeweging • DES moeder zijn: DES is een kunstmatig hormoon dat aan zwangere vrouwen is verstrekt (1955-1975) om een miskraam te voorkomen.
• Bestraling op de borst voor het 40e levensjaar.
• Pilgebruik. na het stoppen van de pil neemt het licht verhoogde risico weer af. Dit duurt ongeveer vijf jaar.
• Langdurig (langer dan 5 jaar) gebruik van hormoonpreparaten (combinatie van oestrogeen en progestageen) om overgangsklachten tegen te gaan. Ook hier neemt het verhoogde risico af na stoppen met de medicatie.

Betere genezing mogelijk

Alle Nederlandse vrouwen van 50 tot en met 75 jaar krijgen iedere twee jaar een oproep om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. Hierdoor wordt meer borstkanker gevonden en vaker in een lager, beter behandelbaar, stadium. De sterfte aan borstkanker is mede hierdoor en ook door een betere behandeling gedaald. Wees bewust van extra risico’s

Zorg goed voor je borsten

“Vorig jaar liet ik mijn borsten preventief controleren. Mijn moeder en mijn tante (de zus van mijn moeder) hebben een borstkankerverleden en het leek me dan ook goed om dit te doen. Tijdens het onderzoek zat de schrik er goed in, want er werden twee plekken in mijn borst geconstateerd. Daarnaast bleek ik dicht borstklierweefsel te hebben wat ook nog eens een verhoogd risico geeft. De weken daarna waren onzeker, maar uiteindelijk was de uitslag goed. Op dat moment realiseerde ik me dat mijn leven ineens heel anders had kunnen zijn”

De vrouwen die getroffen zijn door borstkanker dachten net als iedereen dat deze aandoening mijlenver van hun bed stond. Maar borstkanker komt veel voor (in uitzonderlijke gevallen zelfs bij mannen) en regelmatig je borsten controleren is belangrijk. Je hoeft niet ineens keihard te gaan sporten, maar de trap nemen in plaats van de lift, elke dag een flink stuk wandelen of een rondje fietsen is al gunstig. Bewegen, een gezond gewicht nastreven en weinig alcoholgebruik kunnen helpen.

Eigenlijk hoort gezinsplanning ook bij dit rijtje preventieve maatregelen. Hierbij komt natuurlijk ook een heel scala aan andere zaken om de hoek kijken. Wanneer krijg je een partner, wanneer zijn jullie aan kinderen toe, ben je bereid een deel van je vrijheid op te geven, kun je een kind combineren met je werk, wil je een goede relatie op het spel zetten omwille van een kind, etcetera.

Voorafgaand aan de ‘ja, we willen misschien kinderen, maar nu nog even niet fase’ zou meer kennis over de complicaties van het op latere leeftijd zwanger worden handig zijn.

Er is een kans om het stijgende fundamentele probleem te lijf te gaan, maar dit gaat voorlopig niet gebeuren. Het antwoord is dan ook “NEE!”. De kans is eerder groter dat de huidige trends nog wel een aantal jaren doorzetten.

Liefs,
Ida

Hoi! Ik ben Ida en ik pleit voor gelukkige vrouwelijke professionals in werk en privé. Daarom help ik behalve de vrouw achter de twijfelaar ook bedrijven  met ‘nieuw leven’ in business. Van de worstelende young professional, zwangere professional, tot en met de nieuwbakken moeder & professional. Waarom? Omdat ik zelf heb lopen worstelen in al deze rollen. En dat hoeft niet. Dit leidt tot onnodig uitstel van een mogelijke kinderwens en dit is niet zonder risico’s. Meer lezen over mij?